R.J. Fischer - Ένα έργο του Σπύρου Νάκα.

του Κ.Σκαπέρδα

Τι είναι τελικά το σκάκι; Τι προσπαθούμε να περάσουμε στον εαυτό μας και τους άλλους ότι είναι το σκάκι για να το "αναβαθμίσουμε"; ( Άθλημα , επιστήμη , τέχνη κλπ) ; Ποιο στοιχείο του σκακιού είναι τελικά αυτό που οδηγεί την επιθυμία μας για μία ακόμη παρτίδα;


Ο Σπύρος Νάκας μεσα από το έργο του "Robert James Fischer" δίνει σε αυτό - και σε άλλα ερωτήματα - την απάντησή του υπενθυμίζοντάς μας ότι το σκάκι στην ουσία του είναι παιχνίδι. Παρακάτω παραθέτουμε ενδιαφέροντα αποσπάσματα από την διπλωματική του εργασία.


"...το παιχνίδι είναι αυτοτελές, δημιουργεί μέσω των κανόνων του τάξη, υπάρχει ως σημαίνουσα λειτουργία και δεν γίνεται από υποχρέωση ή καθήκον. Το παιχνίδι δεν μπορεί να περιγραφεί ως κάτι συγκεκριμένο, δεν αποσκοπεί δηλαδή μέσω των λειτουργιών του σε κάτι μοναδικό. Δεν είναι μόνο εξάσκηση, μίμηση ή χαλάρωση˙ δεν είναι κυριαρχία, επιβολή ή αναμέτρηση με κάτι άλλο. Το παιχνίδι περικλείει όλες αυτές τις έννοιες και φαίνεται να εξυπηρετεί τον άνθρωπο σε κάποιον βιολογικό σκοπό, που είναι ανώτερος από μια απλή διασκέδαση. ... Η λειτουργία αυτή εύκολα μπορεί να παρατηρηθεί ως αυτόνομη, καθώς το παιχνίδι δεν εμφανίζεται ανάμεσα σε άλλες έννοιες-δίπολα όπως το «καλό-κακό», το «σοβαρό-αστείο», το «ηθικό-ανήθικο», παρ’ όλο που φαίνεται να συνδιαλέγεται με αυτές. Έτσι μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι το παιχνίδι είναι ελευθερία και, ακόμα, ότι μέσω της λειτουργίας του αποτινάσσεται, έστω και πρόσκαιρα, η καθημερινή ζωή."

....

Μέσα από τα παραδείγματα της κατανάλωσης και του πολέμου, μπορούμε να παρατηρήσουμε λοιπόν ότι έχουν εκλείψει η ιερότητα και το παιχνίδι στον Δυτικό κόσμο.

Όμως αυτές οι έννοιες δεν δύναται να εκλείψουν καθ’ ολοκληρίαν, καθώς έχουν πλέον εγγενή χαρακτηριστικά. Συνεχίζουν είτε να λαμβάνουν χώρα σε λανθάνουσα μορφή (λόγω της καθιέρωσης συνειδητών μέτρων καταστολής από τις αρχές εξουσίας), είτε ως μορφές αντίδρασης, έκφρασης και δημιουργίας μέσα στην τέχνη. Κάτι το περίκλειστο έχει βέβαια όλες τις ιδιότητες του ιερού χώρου και των κανόνων του παιχνιδιού, αλλά είναι κάτι πιο ευρύ, γιατί περικλείουμε αυτό που πλέον είναι πολύτιμο. Το περίκλειστο παρέχει προστασία-ασφάλεια από τον έξω χώρο που έχει αποκτήσει πια διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το πιο πιθανό είναι ο έξω χώρος να έχει υποστεί κάποιες διαφοροποιήσεις προς κάτι το εχθρικό, αδιάφορο ή ξένο ως προς το περίκλειστο.

Τι ήταν όμως κάποτε αυτός ο χώρος; Μήπως ήταν ίδιος με αυτόν που τώρα είναι περίκλειστος λόγω της πολυτιμότητάς του; Μήπως ήταν και αυτός ένας ιερός χώρος, ένας τόπος παιχνιδιού που απώλεσε τις ιδιότητές του; Όπως λόγου χάρη όταν σε μια μεγάλη πόλη εκατομμυρίων τόνων τσιμέντου, βλέπουμε στη μέση ένα πάρκο πρασίνου, ο ιερός χώρος αυτού του πάρκου και η κλειστότητά του σήμερα δεν μπορεί παρά να μας υπενθυμίσει την απεραντότητα που είχε τότε, όντας ιερός τόπος. Η ιερότητα εδραζόταν στο παιχνίδι, ως βίωση και κατανόηση εκτεινόμενη σε όλο το χώρο. Αυτό που τώρα είναι περίκλειστο, κάποτε διαχεόταν παντού ως κάτι το φυσικά νοούμενο. Τα χαρακτηριστικά που υπάρχουν σήμερα, τα απέκτησε λόγω της πολυτιμότητας που γεννιέται στο περίκλειστο. "

...

" Κάθε φορά που δημιουργείται ένα έργο τέχνης, δημιουργείται ένας χώρος με δικούς του κανόνες που δεν υπήρχε έως τότε. Η ιερότητά του έγκειται στο γεγονός αυτής της ένωσης, η οποία δεν μπορεί να ειδωθεί και να βρεθεί ως τέτοια έξω από τον τρόπο λειτουργίας της τέχνης"

....

"Η ελευθερία που κομίζει η τέχνη είναι κάτι που ενοχλεί, όπως και το παιχνίδι, υπερβαίνει τα ζεύγη των εννοιών «ηθικό-ανήθικο», «καλό-κακό», «σωστό-λάθος», όπως αυτά είναι θεσμοθετημένα στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο˙ θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσω της δημιουργίας και της θέασης του έργου τέχνης σχηματίζεται ένας χώρος ελευθερίας και ιερότητας με απώτερο στόχο την εξάπλωση της ελεύθερης σκέψης σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Όλη η διπλωματική του Σπύρου Νάκα στο παρακάτω link

http://anoixichess.googlepages.com/doc